W historii światowej kinematografii było wiele kontrowersyjnych filmów, które wywołały moralny skandal, a wyznaczając nową estetykę, stały się z czasem pozycjami kultowymi. Część z nich trudno ogląda się nawet dzisiaj ze względu na sceny ostrego seksu, makabryczną przemoc czy obsceniczny język. Mimo protestów polityków, fundamentalistów religijnych i samozwańczych obrońców moralności publicznej niektóre z tych produkcji zdobyły Oscary i nagrody na prestiżowych festiwalach filmowych.

Świat się zmienia, a wraz z nim zmienia się kino. To co przed laty mogło być kontrowersyjne, obecnie nie bulwersuje prawie nikogo. Ale są odstępstwa od reguły. W niektórych krajach istnieją listy filmów zakazanych, których nie można pokazywać publicznie.

Wpływ kina na społeczeństwo

Filmy mają ogromny wpływ na społeczeństwo, zmieniając nasze spojrzenie na świat, kształtując nasze wartości i emocje. Przez prezentowane historie kreują narracje, które wpływają na poglądy, przekonania i sposoby rozumienia świata. Perspektywa wskazana przez twórców zmienia sposób postrzegania realnych wydarzeń i postaci czy określonych grup społecznych.

Kino staje się ważnym instrumentem dyskusji światopoglądowej czy politycznej, szczególnie gdy w kontrowersyjny sposób ukazuje ciemne strony rzeczywistości. Filmy wywołujące skandale z czasem uzyskują status kultowych. Szokujące sceny w filmach prowokują często do burzliwych dyskusji społecznych.

Zakazane produkcje

Jak informują krytycy filmowi, w ponad 50 krajach zakazany jest film pt. Cannibal Holocaust z 1980 roku, znany pod polskim tytułem „Nadzy i rozszarpani”. Akcja pierwszej części filmu rozgrywa się w amazońskiej dżungli, gdzie ekipa żołnierzy poszukuje zaginionej ekspedycji, która zamierzała zrealizować dokument o życiu kanibali. Druga część dzieje się w nowojorskim studiu filmowym, gdzie oglądane są szokujące taśmy odnalezione w dżungli.

Taśmy przedstawiają wyprawę trójki filmowców badających obyczaje kanibali, którzy zostają przez nich zaatakowani i żywcem zjedzeni. Krytycy zarzucali produkcji, że podczas realizacji zabijano zwierzęta dla wzmocnienia realizmu. Z tego samego powodu mieli zostać zamordowani aktorzy. Wszystkie kontrowersje zapewniły filmowi status kultowego i wywołały dyskusje o moralnych granicach w tworzeniu filmów.

Inne filmy z największą ilością zakazów to z pewnością „Serbian film” (Srpski film) z roku 2010, szokująca opowieść o emerytowanej gwieździe porno, która pokazuje gwałty, krwawe tortury oraz inne okrucieństwa, a także „Pluję na twój grób”, którego główna bohaterka zostaje brutalnie zgwałcona, a następnie zaczyna mścić się na oprawcach. Widz ogląda brutalne sceny gwałtu i morderstw, w tym kastracji.

Kultowe filmy kontrowersyjne

„Mechaniczna pomarańcza” wielkiego Stanley’a Kubricka do dziś wywołuje skrajne reakcje, choć od premiery minęło grubo ponad 50 lat. Film jest opowieścią o młodym przestępcy, który w więzieniu zostaje poddany nowatorskiej terapii psychologicznej w zamian za wolność. Terapia polega na zmuszaniu pacjenta do oglądania okrutnych scen przemocy, dzięki czemu staje się on porządnym obywatelem. W Wielkiej Brytanii obraz został wycofany z kin przez reżysera po fali oskarżeń o inspirowanie aktów agresji.

Równolatek dzieła Kubricka – „Ostatnie tango w Paryżu” w reżyserii Bernardo Bertolucciego przeszedł do historii jako jeden z najbardziej skandalizujących obrazów kina. Jest to historia namiętnego romansu pomiędzy dojrzałym mężczyzną (Marlon Brando) a młodą kobietą (Maria Schneider). Para decydują się na sadomasochistyczny związek seksualny, który staje się dla nich przekraczaniem kolejnych barier. Szokujące sceny erotyczne wywołały burzę.

Kino a polityka

Tematy polityczne są obecne w kinie od początku jego istnienia. Twórcy filmowi obnażają kulisy polityki czy motywacje i metody działania osób uczestniczących w politycznych układach. Pokazują polityków takimi, jacy są, a nie jakimi chcą uchodzić. Trudno się więc dziwić, że są wśród nich filmy zakazane w niektórych krajach.

Weźmy “Brokeback Mountain” w reżyserii Ang Lee z 2005 roku, film pokazujący historię dwóch młodych kowbojów, którą konserwatywne organizacje katolickie krytykowały z powodu rzekomej gloryfikacji homoseksualizmu. Mimo ostrej krytyki w oparciu o kryteria ideologiczne film zdobył uznanie zarówno krytyków, jak i opinii publicznej.

Na polskim podwórku filmowym z podobną krytyką aktywistów religijnych spotkał się „Kler”. Reżyser Wojciech Smarzowski celnie atakuje Kościół katolicki i jego niektórych wyznawców. Obraz szokuje, ale obraża chyba tylko tych, którzy są ślepi na grzechy kleru. W wielu krajach został zakazany horror pt. Nekromantik, który opowiada o nekrofilii. Podobny los spotkał „Salò, czyli 120 dni Sodomy”, zapis sadyzmu, morderstw, przemocy i aktów seksualnych w wykonaniu nastoletnich aktorów.

Cenzura w kinie

„Salo, czyli 120 dni Sodomy” zadziwia okrucieństwem i perwersją. Szokuje wiele scen, w tym m.in. zmuszanie kobiety do jedzenia ekskrementów. „Zły porucznik” z 1992 roku z Harvey’em Keitelem w roli głównej przedstawia nowojorski półświatek, w którym dominują hazard, narkotyki, mordy i napady. Pewnego dnia grupa mężczyzn okrutnie gwałci zakonnicę. Wśród scen, które szokują, jest masturbacja przed kobietami zatrzymanymi przez policjanta.

W „Kaliguli” w reżyserii Tinto Brassa i Boba Guccione z 1979 roku występują gwiazdy, w tym Malcolm McDowell, Helen Mirren, Peter O’Toole i John Gielgud. Film dostępny jest w kilkunastu wersjach, m.in. z elementami porno oraz w łagodniejszym, ocenzurowanym wydaniu. Oglądamy zbrodnie jako rozrywkę, sceny hetero i homoseksualne, kazirodcze orgie oraz tortury.